W prawie karnym pojawia się pojęcie „oględziny”. Czym w zasadzie jest ta czynność i na czym polega? Jakie uprawnienia trzeba mieć, by móc je przeprowadzić? Zapraszamy do lektury.
Spis Treści
Oględziny – czym są?
Oględziny to czynność, która polega na zmysłowym zbadaniu jakiegoś miejsca, osoby lub rzeczy w różnych celach. Przede wszystkim oględziny pozwalają na zapoznanie się z cechami i właściwościami wskazanych przedmiotów i podmiotów. Ponadto to możliwość ujawnienia źródeł informacji, a także zabezpieczenia środków dowodowych. Taka czynność jest istotna, z uwagi na to, że jest niepowtarzalna. Nie można więc jej powtórzyć.
Co to oznacza? W praktyce, nieprawidłowe przeprowadzenie oględzin spowoduje utratę potrzebnego materiału dowodowego. Jeżeli przedmiot może ulec przy badaniu zniszczeniu lub zniekształceniu, część tego przedmiotu należy w miarę możności zachować w stanie niezmienionym. Co natomiast w sytuacji, gdy nie jest to możliwe? Wówczas stan ten można utrwalić w inny sposób. Można np. wykonać fotografię.
Czytaj także: Posiedzenia sądu – postępowanie cywilne
Oględziny ciała – na czym polegają?
Wyróżnia się różne rodzaje oględzin. Niektóre z nich, zwłaszcza oględziny lub badania ciała, mogą wywołać u osoby badanej uzasadnione poczucie wstydu. Co można zrobić, by podnieść komfort badanej osoby? Wówczas takich badań powinna dokonać osoba tej samej płci.
Wyjątkiem od tej sytuacji jest przypadek, gdy przeprowadzenie oględzin przez osobę tej samej płci łączy się ze szczególnymi trudnościami. Ponadto, podczas badania inne osoby odmiennej płci mogą być obecne tylko w razie konieczności.
Z kolei oględziny rzeczy są zazwyczaj przeprowadzane na przedmiotach znalezionych w miejscu przestępstwa. Zalicza się je do dowodów rzeczowych.
Czytaj także: Koszty procesu karnego – kto je ponosi?
Oględziny i otwarcie zwłok – kiedy się przeprowadza?
Kolejnym istotnym rodzajem oględzin są oględziny i otwarcie zwłok. Na czym polega ta czynność? Już przybliżamy. Otóż, w przypadku, gdy zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się ten typ oględzin. Dokonuje ich prokurator. Natomiast w postępowaniu sądowym czyni to sąd z udziałem biegłego lekarza. Biegły lekarz, o ile to możliwe, powinien być biegłym z zakresu medycyny sądowej.
Czy są sytuacje, gdy oględzin nie musi dokonywać prokurator? Okazuje się, że tak. W wypadkach niecierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem niezwłocznego powiadomienia prokuratora.
Gdzie przeprowadza się oględziny zwłok? Oględzin dokonuje się na miejscu ich znalezienia. Do czasu przybycia biegłego oraz prokuratora lub sądu przemieszczać lub poruszać zwłoki można tylko w razie konieczności.
Ponadto, do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok można w razie potrzeby oprócz biegłego wezwać lekarzy, który ostatnio udzielił pomocy zmarłemu. Z oględzin i otwarcia zwłok biegły sporządza opinię z zachowaniem wymagań określonych w przepisach KPK.
Tematem, który rozgrzewa opinię publiczną jest kwestia tego, kto może zarządzić wyjęcie zwłok z grobu? Uprawnienie to posiada prokurator oraz sąd. Jeden z tych funkcjonariuszy może więc zarządzić tego typu czynności.
Eksperyment procesowy – kiedy można go przeprowadzić?
Co ciekawe, aby móc ustalić, co wydarzyło się np. w trakcie zajścia, gdzie konkretna osoba poniosła śmierć, można przeprowadzić eksperyment procesowy. Wykonuje się go w celu sprawdzenia okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy. Przeprowadza się go w formie doświadczenia albo odtworzenia przebiegu stanowiących przedmiot rozpoznania zdarzeń lub ich fragmentów.
Z przeprowadzonego eksperymentu spisuje się protokół. Taki eksperyment może być także zarejestrowany przy pomocy urządzenia utrwalającego dźwięk i obraz.
Pamiętaj, że w ramach oględzin oraz eksperymentu procesowego istnieje możliwość prowadzenia przesłuchań oraz wykonywania innych czynności dowodowych. Połączenie eksperymentu procesowego z przesłuchaniem i oględzinami miejsca nosi nazwę wizji lokalnej.
Oględziny, eksperyment procesowy oraz przesłuchania to bardzo powszechne czynności wykonywane przez prokuratora w toku całego postępowania.
Czytaj także: Dowód i środek dowodowy – czym są?
