Tematem, który z pewnością budzi emocje jest kwestia tego, kto ponosi koszty procesu karnego. Czy pokrzywdzony ponosi koszty finansowe związane z procesem? Zagadnienie to zostało uregulowane w przepisach. Przyjrzyjmy się lepiej tej tematyce.
Spis Treści
Co należy do kosztów procesu?
Zanim przejdziemy do wyjaśnienia, kto ponosi koszty procesu, najpierw wskażemy, czym w zasadzie one są. Do kosztów procesu zalicza się: koszty sądowe, a także uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika. Co obejmuje jeszcze koszty procesu? Są to opłaty oraz wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania.
Jaka ustawa określa rodzaje i wysokość opłat oraz tryb i zasady ich wymierzania? To ustawa z 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych.
Świadek a koszty
Świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży poczynionej z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania czynności postępowania na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Jaka jest to kwota? Wysokość takiego zwrotu to rzeczywiście poniesione racjonalne i celowe koszty przejazdu własnym samochodem lub innym odpowiednim środkiem transportu. Świadek może liczyć również na zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze.
Co zyskujesz biegły i specjalista niebędący funkcjonariuszem organów procesowych? Otóż taki podmiot powołany przez sąd lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze otrzymuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez nich wydatków niezbędnych dla wydania opinii.
Czytaj także: Zakończenie postępowania cywilnego – jak wygląda?
Jakie są wydatki Skarbu Państwa związane z procesem karnym?
Przyjrzyjmy się kwestii kosztów procesu karnego z drugiej strony, a mianowicie z perspektywy Skarbu Państwa. Tego typu wydatki obejmują w szczególności wypłaty dokonane z tytułu doręczenia wezwań i innych pism. Wydatki obejmują też wypłaty związane z przejazdem sędziów, prokuratorów, a także innych osób poruszających się pojazdami z racji postępowania.
Wydatki to także sprowadzenie i przewóz oskarżonego, świadków i biegłych. Skarb Państwa ponosi również koszty oględzin, badań przedsięwziętych w toku postępowania. Musi opłacić też koszty przesyłek i przechowywania zajętych przedmiotów, jak również ich sprzedaży. Kosztują również ogłoszenia umieszczane w prasie, telewizji czy radiu. W planowaniu budżetu procesu trzeba też wziąć pod uwagę należności dla świadków i tłumaczy. Nie można pominąć kosztów związanych z wykonaniem orzeczenia, w tym również o zabezpieczeniu grożących kar majątkowych.
Skarb Państwa ma także wydatki związane z zarządem przymusowym, nieopłaconą przez strony pomocą prawną udzieloną z urzędu przed adwokatów lub radców prawnych. Inne wydatki Skarbu Państwa to również ryczałt kuratora sądowego za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego.
Zwolnienie od kosztów sądowych
Kiedy może dojść do zwolnienia od kosztów sądowych? Taka sytuacja występuje wówczas, gdy osoba wykazała, że ze względu na jej sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, wyłożenie ich byłoby zbyt uciążliwe.
Sąd może zwolnić oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego w całości lub części od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych. Dzieje się tak w sytuacji, gdy ich uiszczenie byłoby zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, jak również wtedy, gdy przemawiają za tym względy słuszności.
Koszty procesu – zasądzenie
W orzeczeniu, które kończy postępowanie karne, sąd określa, kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty procesu. Co gdy w takim rozstrzygnięciu nie zawarto informacji o kosztach? Wówczas orzeczenie w tym przedmiocie wydaje odpowiednio sąd I instancji lub sąd odwoławczy.
Od skazanego w sprawach z oskarżenia prywatnego sąd zasądzana rzecz oskarżenia prywatnego poniesione przez niego koszty procesu, a także na rzecz Skarbu Państwa wydatki ustalone na podstawie art. 618 KPK, od których uiszczenia oskarżyciel został zwolniony lub w razie rozpoznania sprawy bez ich uiszczenia.
Tematyka kosztów procesu karnego jest niezwykle interesująca, zwłaszcza osoby, które są stroną w tego typu postępowaniu.
Czytaj także: Postępowanie nieprocesowe – czym jest?
