Kodeks postępowania cywilnego normuje kwestie dotyczącego tego, jakie sprawy rozpatrywane są w postępowaniu cywilnym. Warto dokładniej przyjrzeć się temu zagadnieniu. Zapraszamy do lektury.
Spis Treści
Sprawy cywilne – czym są?
Zgodnie z art. 2 Kodeksu postępowania cywilnego za sprawy cywilne, do rozpoznawania których powoływane są sądy powszechne, a także Sąd Najwyższy, należy uznać sprawy ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego, a także prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i inne sprawy, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych.
Warto podkreślić, że w przepisie art. 2 Kodeksu postępowania cywilnego, znajduje się doprecyzowanie. Zgodnie z tym uszczegółowieniem powyższe sprawy z wymienionego zakresu uznaje się za cywilne, o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej. Tym samym, trzeba liczyć się z tym, że mogą w tym zakresie istnieć wyjątki.
Wyodrębnienie spraw cywilnych – kryteria
Definicja ustawowa spraw cywilnych zawarta została w art. 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Pozwala ona na wyodrębnienie spraw na podstawie kilku kryteriów. Pierwsze z nich to kryterium materialnoprawne, natomiast drugie to kryterium formalnoprawne. Już wyjaśniamy, na czyn one polegają.
Kryterium materialnoprawne dotyczy spraw unormowanych przepisami prawa cywilnego, w szczególności z zakresu: prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego i prawa pracy. Sprawy należące do tej grupy zawsze pozostają sprawami cywilnymi. Nie ma tu znaczenia organ właściwy do ich rozpoznania.
Z kolei kryterium formalnoprawne dotyczy spraw przekazanych do właściwości sądów powszechnych. Charakteryzuje ono sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, a także tzw. „inne sprawy”, do których przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się z mocy ustaw szczególnych. Warto podać przykłady takich spraw. Są to np. kwestie związane z ochroną konkurencji i konsumenta albo też zaskarżanie uchwał walnego zgromadzenia spółdzielni.
Warto pamiętać, że sam dostęp do sądu nie wpływa na uwzględnienie żądań związanych z wnioskowaną ochroną prawną w postępowaniu cywilnym. Co istotne, przesłanka procesowa dopuszczalności drogi sądowej warunkuje możliwość wszczęcia i prowadzenia postępowania, a także wydania rozstrzygnięcia w sprawie cywilnej.
Czytaj także: Umowa sprzedaży – kiedy nie znajduje zastosowania konwencja wiedeńska?
Rodzaje postępowania cywilnego
Systematyka Kodeksu postępowania cywilnego pozwala na wyodrębnienie kilku rodzajów postępowania cywilnego. Warto przyjrzeć się temu podziałowi lepiej. Ustawodawca wyróżnia postępowanie rozpoznawcze, prowadzone w trybie procesowym oraz trybie nieprocesowym, postępowanie zabezpieczające, postępowanie egzekucyjne, międzynarodowe, przed sądem polubownym.
Należy pamiętać, że to ostatnie postępowanie, czyli postępowanie przed sądem polubownym, inaczej arbitrażowe, nie spełnia wymogu postępowania sądowego. Stanowi natomiast przejaw alternatywnych metod rozpoznawania spraw.
Przedmiot postępowania cywilnego
Przyjrzyjmy się teraz, co jest przedmiotem postępowania cywilnego. To roszczenie procesowe. Jest ono skierowane do sądu i oparte na przytoczonych okolicznościach faktycznych. Roszczenie procesowe to żądanie udzielenia ochrony prawnej, oparte na wydaniu rozstrzygnięcia konkretyzującego normę prawną.
Czytaj także: Umowa sprzedaży w prawie międzynarodowym prywatnym
Nadużycie praw procesowych
W kontekście spraw cywilnych należy zwrócić uwagę także na pojęcie nadużycia praw procesowych. Zgodnie z art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego z uprawnienia przewidzianego w przepisach postępowania stronom i uczestnikom postępowania nie wolno czynić użytku niezgodnego z celem, dla którego je ustanowiono.
Jakie zachowania są tożsame z nadużyciem praw procesowych? Jako nadużycie praw procesowych zakwalifikować można celowe opóźnienie postępowania sądowego, celowe wielokrotne zgłaszanie tych samych wniosków w toku postępowania. Ponadto za nadużycie tego rodzaju uznać można też podnoszenie nieuzasadnionych zarzutów i środków zaskarżenie, w tym tzw. zażalenia kaskadowe. Inne tego typu działania to zgłaszanie niezasadnych wniosków o wyłączenie sędziego, a także kwestionowanie decyzji procesowych sądu opartych na prawidłowym stosowaniu norm procesowych.
